Współczesna elektronika w dużej mierze opiera się na precyzyjnie wykonanych płytkach drukowanych (PCB – Printed Circuit Board). Aby uzyskać odpowiedni układ ścieżek przewodzących, niezbędne jest wytrawianie PCB – proces usuwania nadmiaru miedzi z powierzchni laminatu. Jednym z popularnych środków, jaki wykorzystuje się podczas tego procesu, jest nadsiarczan sodu (np. z oznaczeniem B327). W tym artykule przybliżymy definicję nadsiarczanu sodu, a także jego zastosowanie i sposób działania w procesie wytrawiania płytek PCB.
Czym jest wytrawianie płytek PCB?
Wytrawianie to kluczowy etap produkcji płytek drukowanych. Polega na usunięciu z powierzchni laminatu (pokrytego miedzią) nadmiaru niepotrzebnej warstwy miedzi – tam, gdzie nie nałożono wcześniej warstwy ochronnej (np. lakieru światłoczułego). Końcowy efekt wytrawiania PCB to odsłonięcie precyzyjnych ścieżek przewodzących, tworzących obwód elektryczny.
Wytrawianie płytek drukowanych decyduje o finalnym wyglądzie i jakości ich wykonania. Gwarantuje także poprawne odwzorowanie połączeń elektrycznych. Odbywa się w zautomatyzowanych liniach produkcyjnych w profesjonalnych zakładach wytwórczych – decyzja o niemanualnej produkcji eliminuje ryzyko wystąpienia błędu podczas wytwarzania.
Na czym polega wytrawianie płytek PCB?
Wytrawianie PCB można przeprowadzić metodą mechaniczną lub chemiczną. Skupimy się na drugiej technice, którą wykorzystuje się w mniejszych zakładach produkcyjnych i warsztatach – wtedy konieczne staje się użycie substancji zdolnych do kontrolowanego rozpuszczania miedzi. Najpopularniejsze z nich to:
- chlorek żelaza (FeCl₃),
- nadsiarczan sodu (Na₂S₂O₈),
- mieszanki kwasów i utleniaczy.
Producenci płytek drukowanych coraz chętniej skłaniają się ku drugiej substancji, ponieważ chlorek żelaza nie zawsze zachowuje się zgodnie z oczekiwaniami. B327 wybierają również hobbyści i osoby, które po raz pierwszy decydują się na samodzielne wytrawianie płytki PCB – z racji powszechnej dostępności, atrakcyjnej ceny, a także skuteczności i bezpieczeństwa procesu.
Nadsiarczan sodu – podstawowe informacje
Nadsiarczan sodu – preparat stosowany do wytrawiania płytek drukowanych – to nieorganiczny związek chemiczny z grupy nadsiarczanów. W warunkach pokojowych ma postać białego, drobnokrystalicznego, higroskopijnego proszku.
Nadsiarczan sodu – najważniejsze właściwości
Nadsiarczan sodu to silny utleniacz. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i nie powoduje wykrystalizowania się substancji z roztworu. Zapewnia on szybkie i równomierne trawienie, co przekłada się na wyraźne kontury ścieżek i minimalizację zjawiska podtrawiania.
Nadsiarczan sodu jest bezpieczny w użyciu – jedyne zastrzeżenie to konieczność przechowywania go z dala od substancji łatwopalnych.
Ważne, by nie przechowywać roztworu nadsiarczanu sodu ani samej substancji (w stanie stałym) w hermetycznie zamkniętych pojemnikach – w przeciwnym wypadku istnieje ryzyko rozkładu z wydzieleniem gazów (np. tlenu), co grozi wzrostem ciśnienia i uszkodzeniem pojemnika. Produkt powinien znaleźć się w suchym i zaciemnionym miejscu.
Oznaczenie B327
W elektronice handlowy nadsiarczan sodu często występuje pod oznaczeniem B327 – to dowód na to, że jest gotowym produktem do wytrawiania PCB. Właśnie taki preparat znajduje się w naszej ofercie.
Nadsiarczan sodu B327 – handlowa postać czystego Na₂S₂O₈ – różni się od surowego nadsiarczanu sodu. Choć te różnice są kosmetyczne, warto je znać:
- nadsiarczan sodu B327 bazuje chemicznie na czystym Na₂S₂O₈,
- substancja jest przeznaczona specjalnie do zastosowań PCB, spełniając wszelkie standardy czystości i bezpieczeństwa produkcji,
- produkt wyróżnia się wysoką czystością chemiczną – nie zawiera zanieczyszczeń (np. chlorków, chloranów, manganu, żelaza, metali ciężkich i amoniaku),
- ten suchy proszek ma długi okres trwałości (o ile jest odpowiednio przechowywany) – aż 3 lata,
- produkt ma dołączoną precyzyjną instrukcję dozowania i bezpieczeństwa użycia.
Na rynku chemii technicznej można odnaleźć różnego rodzaju nadsiarczany sodu, jednak wybór nadsiarczanu B327 o sprecyzowanych właściwościach jest znacznie lepszym wyborem aniżeli przypadkowy zakup surowca chemicznego z niesprawdzonego źródła.
W AG TermoPasty dajemy możliwość pełnego wglądu w cechy charakterystyczne nadsiarczanu sodu B327 – zapraszamy do zapoznania się z jego kartą techniczną i kartą charakterystyki.
Jak działa nadsiarczan sodu B327 jako wytrawiacz PCB?
Nadsiarczan sodu B327 jest łatwy w użyciu – do wytrawiania potrzeba jedynie zmieszać go z odpowiednią ilością wody – to pozwoli przygotować roztwór do trawienia.
Silne właściwości utleniające to największa siła nadsiarczanu sodu B327. Podczas procesu wytrawiania płytek drukowanych dochodzi do utleniania miedzi (Cu) do jej jonów Cu²⁺, które przechodzą do roztworu:
Cu + S₂O₈²⁻ → Cu²⁺ + 2 SO₄²⁻
W roztworze wodnym nadsiarczan sodu ulega rozkładowi, tworząc wolne rodniki siarczanowe SO₄•⁻ (silne utleniacze). To one reagują z metaliczną miedzią, powodując jej rozpuszczenie (reakcja utleniania).
Warunki procesu wytrawiania z nadsiarczanem sodu B327
Aby doszło do całego procesu wytrawiania płytek PCB, musi zostać spełnione kilka warunków. Potrzebne jest osiągnięcie temperatury roztworu o wysokości około 50°C, a następnie utrzymanie temperatury kąpieli na poziomie 40–50°C. Podwyższona temperatura to klucz do szybszego procesu trawienia.
Zazwyczaj stosuje się roztwór 20% (200 g proszku na 1 litr wody), choć proporcje mogą być dostosowywane w zależności od potrzeb. Czas wytrawiania zależy od grubości miedzi i temperatury – przeważnie wszystko zajmuje od kilku do kilkunastu minut. Ważne jest, by nie pozostawiać procesu wytrawiania samemu sobie – należy bieżąco kontrolować jego przebieg. Ułatwia to wysoka przejrzystość roztworu nadsiarczanu sodu.
Podczas procesu wyprawiania należy zapewnić ciągły ruch kąpieli trawiącej – np. za pomocą mieszadła magnetycznego lub delikatnego poruszania naczyniem (takie działania przyspieszą proces i zapewnią równomierne trawienie). Po zakończeniu wytrawiania trzeba usunąć roztwór zgodnie z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
Nadsiarczan B327 – zalety stosowania. Porównanie z chlorkiem żelaza
Aktualnie najczęściej wykorzystywanym środkiem do wytrawiania PCB jest chlorek żelaza, jednakże trend powoli skłania się ku nadsiarczanowi sodu, który ma kilka istotnych zalet. Ten środek trawiący, w przeciwieństwie do FeCl₃, wyróżnia się następującymi cechami:
- Nie tworzy brunatnych osadów ani trwałych przebarwień na powierzchni płytki.
- Lepsza kontrola i rezultaty procesu wytrawiania – uzyskane krawędzie ścieżek przewodzących są bardziej ostre i o wiele czystsze; ponadto roztwór chlorku żelaza nie ma tak przejrzystej konsystencji jak nadsiarczan sodu, w związku z czym nie widać dokładnie, kiedy miedź została całkowicie usunięta.
- Mniejsze zagrożenie, że nastąpi korozja wszystkich obwodów drukowanych.
Nadsiarczan sodu to doskonała alternatywa dla chlorku żelaza w procesie wytrawiania. Daje on podobne rezultaty, ale z większą kontrolą i precyzją wykonania.
Nadsiarczan sodu B327 – zastosowanie. Nie tylko do wytrawiania PCB!
Nadsiarczan sodu B327 jest doskonałym narzędziem do trawienia różnego rodzaju obwodów drukowanych i miedzi – czyli stosuje się go w elektrotechnice i elektronice. Może być wtedy używany jako substytut nadsiarczanu amonu (aby proces wytrawiania przebiegł łagodniej) lub w związkach do trawienia cynku.
Jeśli chodzi o branżę obróbki metali, nadsiarczan sodu B327 stosuje się także przy odzyskiwaniu metali szlachetnych z ich roztworów – substancja utlenia metale szlachetne z formy metalicznej do jonowej, umożliwiając ich wytrącenie lub oddzielenie z roztworu.
Jego zastosowanie wykracza poza sektor elektroniki czy chemii analitycznej – jest wykorzystywany także w przemyśle papierniczym, kosmetycznym czy branży sprzątającej:
- W kosmetyce jest stosowany jako składnik farb do włosów, środków wybielających oraz preparatów złuszczających.
- Może być też składnikiem suchych wybielaczy czy aktywatorem w produktach wybielających.
Nadsiarczan sodu B327 to chętnie wybierany produkt w laboratoriach uczelni technicznych i medycznych. Wśród hobbystów służy jako podstawowy środek trawiący, m.in. w różnych projektach DIY.
Podsumowanie
Nadsiarczan sodu B327 to skuteczny, czysty i bezpieczny wytrawiacz do płytek PCB. Dzięki silnym właściwościom utleniającym precyzyjnie usuwa nadmiar miedzi, zapewniając wysoką jakość ścieżek przewodzących na obwodach drukowanych. Z powodzeniem wykorzystywany jest zarówno w profesjonalnej elektronice, jak i w projektach hobbystycznych.
Skontaktuj się z nami, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej ciekawostek na temat nadsiarczanu B327 lub potrzebujesz porad w zakresie konserwacji elektroniki!