Prawidłowe lutowanie zawsze przebiega w obecności substancji, która chroni metal przed utlenianiem. Hobbyści powinni korzystać z bezpiecznego i naturalnego produktu – kalafonii. To podstawowa wiedza, którą musi posiąść każdy elektromechanik czy elektryk. Nie każdy jednak wie, że kalafonia ma również zastosowanie w innych sektorach. Czy wiesz, co łączy kalafonię z baletem, instrumentami smyczkowymi czy… plastrami na rany? Już wyjaśniamy!
Kalafonia – co to jest?
Kalafonia (łac. colophonium) to miękka, naturalna żywica. Powstaje na podstawie destylacji żywicy sosny. Wygląda jak aromatyczna, krucha, szklista, bursztynowa maź o błyszczącym połysku. Może być wykorzystywana w postaci czystej i nieprzetworzonej bądź zmodyfikowanej (płyn, pasta lub stały wosk).
Naturalne pochodzenie i skład
Kalafonia zaliczana jest do tzw. zielonych technologii. O takiej klasyfikacji zadecydowały m.in. naturalne pochodzenie, biodegradowalność, nietoksyczność (w formie stałej!) oraz bezpieczeństwo użytkowania.
Rodzaje kalafonii
Kalafonię można podzielić na kilka rodzajów, różniących się składem, właściwościami, sposobem produkcji i przeznaczeniem. W zależności od sposobu produkcji tej substancji wyróżniamy:
- Kalafonia balsamiczna – „czysty” surowiec, o naturalnym pochodzeniu (w 100%). Do spawania i lutowania jest wybierana rzadko. Raczej wykorzystuje się ją w instrumentalistyce i innych niestandardowych dziedzinach.
- Kalafonia balsamiczna z dodatkami (kalafonia do lutowania, kalafonia lutownicza) – to już nie jest „nieskazitelna” kalafonia, ponieważ została wzbogacona różnymi dodatkami, zwiększającymi jej właściwości. Jest chętniej wybierana do lutowania i spawania.
- Kalafonia talowa – nie dorównuje właściwościami kalafonii balsamicznej, ponieważ jest zanieczyszczona siarką. Jej produkcja jest jednak najtańsza spośród wszystkich wymienionych, a wersja z modyfikacją – obiecująca.
- Kalafonia ekstrakcyjna – ciemnopomarańczowa, uszlachetniona różnymi dodatkami, choć o gorszych właściwościach chemicznych niż pozostałe. Nadaje się jedynie do produkcji klejów papierniczych, lakierów oraz płyt gramofonowych.
Kalafonia lutownicza – właściwości fizykochemiczne
Kalafonia do lutowania to dobry topnik (środek ułatwiający i przyspieszający proces lutowania). Dodatkami, które zawiera w sobie, są np. rozpuszczalniki czy aktywatory. Modyfikatory odpowiadają za korzystne właściwości fizykochemiczne, tj.:
- Zdolność redukcji tlenków metali, co sprzyja powstawaniu trwałych spoin. Jest również bardzo pomocna w takim zabiegu, jak proces dyfuzji cyny.
- Topliwość, łatwopalność, termoplastyczność – twarde ciało stałe w niskich temperaturach, ale kiedy osiągnie temperaturę w przedziale 80–120°C, przechodzi w stan płynny.
- Doskonała rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych, tj. acetonie, alkoholu etylowym i metylowym, benzynie lub olejku terpentynowym, zaś nie rozcieńcza się w wodzie.
- Obojętna chemicznie – brak niepożądanych reakcji z lutowiem lub innymi elementami układu.
- Lekka po podgrzaniu, więc łatwo przylega do lutowanych powierzchni. Resztki po lutowaniu mają niską przewodność elektryczną, zatem nie ma opcji, by doszło do zwarcia.
- Łatwa w obróbce.
- Bezpieczna w użytkowaniu dla każdego użytkownika. Jedynie naturalna kalafonia balsamiczna może wywoływać alergię.
Lutowanie – czy kalafonia jest obowiązkowa?
Teoretycznie można lutować bez pomocy kalafonii, jednak warto po nią sięgnąć z powodów czysto-rozsądkowych: po prostu ona znacząco ułatwi lutowanie.
Zerknij na nasz film Kalafonia – lutowanie kabli, w którym porównujemy dwa sposoby lutowania przewodów: bez użycia kalafonii oraz z jej zastosowaniem. Zobacz różnice i zdecyduj, które rozwiązanie będzie najlepsze w Twojej sytuacji.
Do czego służy kalafonia?
Podstawowe zastosowanie modyfikowanej kalafonii to obróbka spawalnicza. Produkt odgrywa kluczową rolę podczas procesu lutowania. Odpowiada wtedy za:
- usuwanie tlenków i innych zanieczyszczeń z powierzchni metalu, aby zapewnić lepsze połączenie między elementami lutowanymi,
- środek przeciwutleniający, który chroni metal przed utlenianiem podczas podgrzewania.
Zastosowanie kalafonii – elektronika i elektrotechnika
Kalafonia jest chętnie wykorzystywana w elektronice i elektrotechnice – zarówno podczas montażu nowych układów, jak i w pracach serwisowych. Jej popularność w tych branżach wynika z umiejętności trwałego, przewodzącego połączenia metalowych elementów (szczególnie w środowisku narażonym na utlenianie). Przykładowe zastosowania w elektryce i elektrotechnice to:
- montaż serwisowy,
- łączenie przewodów miedzianych w instalacjach elektrotechnicznych,
- ochrona przed utlenianiem się złączy,
- eliminacja ryzyka powstawania „zimnych lutów”.
Może być też wykorzystywana do:
- naprawy sprzętu RTV/AGD – regeneracja połączeń i wymiana komponentów,
- modelarstwo DIY – tworzenie przydomowych projektów i konstrukcji czysto hobbystycznych.
Niestandardowe zastosowanie kalafonii – nie tylko lutowanie!
Pamiętaj, że wcześniejsze dziedziny dotyczyły kalafonii lutowniczej, czyli kalafonii wzbogaconej o aktywator ułatwiający cały proces lutowania. Ale to nie jedyne rozwiązanie z kalafonią w roli głównej.
Niestandardowe, szerokie zastosowanie „zwykłej” kalafonii to:
- Medycyna — składnik niektórych opatrunków i plastrów aptecznych — trwałych, o doskonałej przyczepności — a także… niektórych leków, kremów nawilżających, kremów zabezpieczających rany i stłuczenia, maści ochronnych i maści łagodzących podrażnienia, środków czyszczących.
- Muzyka — konserwacja włosia smyczków (nacieranie nią smyczków), które staje się bardziej szorstkie, w związku z czym świetnie trzyma się strun.
- Sport – służy do smarowania rąk, co jest niewymownie korzystne podczas gry w piłkę nożną, piłkę ręczną, koszykówkę, siatkówkę.
- Taniec i akrobatyka – tancerze baletu nacierają sobie nią pointy (baletki do baletu) w celu ich lepszej przyczepności do podłoża, podobnie akrobaci powietrzni.
- Kosmetologia – służy do produkcji kosmetyków, np. kremów, wosków. Zwiększa lepkość kremów.
- Żywienie – mieści się m.in. w gumach do żucia oraz woskach do nabłyszczania owoców.
- Jubilerstwo – jeden ze składników jubilerskich bursztynów.
- Obróbka drewna – składnik żywicy syntetycznej, klejów, kitów czy innych produktów wykorzystywanych np. przy obróbce drewna.
- Produkcja – tworzenie farb i lakierów syntetycznych, olejnych, sykatyw (substancje przyspieszające schnięcie farb olejnych), a także ekstraktów do konserwacji i impregnowania.
Kalafonia w balecie i tańcu
Kalafonia jest używana w świecie sceny: balecie, teatrze klasycznym i teatrze muzycznym – ma wtedy postać proszku lub rozdrobnionej żywicy.
Tancerze baletowi i tancerze zawodowi (taniec towarzyski), a także artyści sceniczni stosują ją do zwiększenia przyczepności obuwia do podłoża. Substancja zapobiega poślizgom oraz wpływa na lepszą koordynację i płynniejszy ruch tancerzy na scenie.
Kalafonia w instrumentach smyczkowych
Kalafonia służy także muzykom. Nanoszą oni bursztynowy produkt na smyczki skrzypiec, altówek czy wiolonczel, aby zwiększyć tarcie między włosiem smyczka a strunami.
Takie działanie umożliwia wydobycie czystego dźwięku – bez kalafonii smyczek „ślizgałby się” po strunach, czego efektem byłby fałszywy dźwięk lub ogólnie brak akustyki.
Kalafonia od AG TermoPasty – sprawdzona jakość lutowania stopem cynowo ołowiowym
Nasza kalafonia to wysokiej jakości topnik dostępny w wygodnej formie puszki, torebki strunowej lub wiaderka. Łączy w sobie najlepsze cechy naturalnej i zmodyfikowanej kalafonii. Cechuje ją:
- czystość chemiczna – brak domieszek metali ciężkich,
- łatwość aplikacji – wygodna forma,
- kompatybilność – nadaje się zarówno do lutowania ręcznego, jak i maszynowego.
Ma wszechstronne zastosowanie w zakładach produkcyjnych czy warsztatach. Może być też bezproblemowo stosowana w codziennym użytku, przy lutowaniu w domowych warunkach.
Zachęcamy do zapoznania się z naszymi produktami – mamy szeroki asortyment innych preparatów do lutowania.
O alternatywnych rozwiązaniach dla kalafonii, czyli innych produktach wspierających lutowanie i spawalnictwo, opowiedzieliśmy w artykule Preparaty do lutowania – płynne środki wspomagające lutowanie.
Dlaczego warto wybrać kalafonię?
Kalafonia jest ważnym produktem. Zazwyczaj kojarzy się z lutowaniem i spawaniem – to zadanie kalafonii do lutowania. Jak już wiesz, nie jest to jedyne jej zastosowanie. Kalafonia balsamiczna – czysta, naturalna, bez żadnych dodatków – jest wykorzystywana w wielu przyziemnych dziedzinach, np. sztuce, medycynie, kosmetyce.
W tym artykule skupiliśmy się na ogólnych informacjach o kalafonii i nie zagłębialiśmy się w szczegółowe działanie kalafonii lutowniczej podczas lutowania – niebawem rozszerzymy ten temat.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej ciekawostek na temat kalafonii, pasty lutowniczej czy potrzebujesz porad w zakresie lutowania i spawalnictwa, skontaktuj się z nami! Chętnie pomożemy!